POESÍAS DE
(Enlace a datos biográficos y obras
en la GALERÍA DE LETRAS del
VOIETEKO CHEREJA
Asunción, octubre 7, 1948
Mitãmi che rembiayhu, oguãhe ra'e nde ára
Ohenóigui Ñandejára, ombogue pe hekove
Che ra'ymi ipahague, che rejáva itaperépe
Pyhare ha ára kuépe che resaymi añohẽ
Naimo’ãinte voiete Tupã oúmaha ipiári
Oiko vaekue che jyva ári che ra'y tyre’ỹmi
Che resápe oikóva omimbi hi’ãgue che rekoháre
Ha ha'e yvága ru’ãre isyndivema oĩ
Y'karaimíme ahypýivo, amoĩ vaekue chupe
Francisco la héra tee. Ha Chikito heropy.
Mitã hecharamomby. Maymarõ rembiayhupára.
Ha voiete Ñandejára oheja chéve ipore’ỹ
Hapicha kuéra apytépe ku guyraicha isarakirõ
Imitã ku'ikuemirõ omano vaekue isy
Ha oheja, omotyre’ỹ, chupe imokambuhára
Ha ogueraha voiete orehegui upe imemby
Añandúvaichante chéve che ñe’ã kuape che atõirõ
Ku herakuemi ahendurõ are areko ama’ẽ ma’ẽ
Pe che yképe porãite ahecha vaicha che ypýpe
Ha anga yvyguýpe oĩme pe hetekue
Apytágui arapýpe che resa’ỹi rerekuaágui
Ha voiete che rejágui ndavy’a véiva voi
Ha araha tataindymi ytyvy ári amyendyva
Ahetũ ha amboyvotýva che ra’y kurusumi.
TAROPURAHEI NDE TUPAO ÁRA
Horyko mainumbukuéra nde tupao ára oguãhẽvo
Ohechaje mobyrýgui nde réra ipotyjera
Oú mitã ne añuãvo ipepópe ohasakuévo
Ha hi’ari ohetũvo "Rosita" poty rykauã.
Oime avei Santa Rosa oguãhe Tupã rendápe
Ojerurévo ichupe aipo yvága poty
Oúta pepoja apytépe omoĩ nde ávakuápe
Tojegua nde rekove ha ne ãnga tahory
Iñangekóima yvytu amoite ára pahápe
Ha ombyatyaty oukuévo arai poty morotĩ
Ne mondéta hína ipype pe nde tupao árahape
Ku guyratĩ ika’avóva ojapóta ndehegui
Oime ku panambimi ku ipepo para’ipáva
Osẽmba haitygui kuéra ha nde rechávo ou.
Ayvupe ou hikuái ipepo morotĩ joáva
Ohetũmita ohasávo nde réra potykuru
Nde rekove Rosa Cuenca jasy resẽ joguaháva
Ñaimo’ã rehesapéva nde kuña porã juky
Ndeku hína ipotapy yvoty hecha pyrãva
Mainumby remyapesã ha ndejehe rembotavy.
Tekotupao: Licencia poética
Tupao: Santo
Pepoja: Angel
NDE KUERAIPA CHEHEGUI
A la Srta. Felicia Vera, al parecer me ama,
pero sin embargo es muy abrumadora.
Asunción, febrero 4, 1948
Reñembyarai cherehe, upe ne ñe’ã itágui
Ha che anga upe rohayhúgui che kãngue sesẽmbami
Ha ndéve mba’eve voi, jepémo ave amarro
Che retekue ojepyso. Nde kueráigui chehegui.
Ku aharõ rohechamívo rohenóiva ñe’ẽ mbyasýpe
Rejumi haguã che ypýpe, roñañuã rohetũmi.
Ha upépe reñemoĩ che ñe’ẽ nerehenduséiva
Tyre’ĩcha che jahéiva nde kueráigui chehegui.
Ku jaguami jara’ỹicha nde rapykueri aikóva
Che kañe’õ’ che kũmbova, ku hi’ã rohechami
Ha nde neañagui rei reheka voi opáicha
Che moĩngo asy haguáicha nde kueráigui chehegui.
Añandúva voi che asupe ko che ñe’ã ojahógata
Vy’ave’ỹ che jukáta. Che rete kangypami
Hetáitema che rubi che moingo mba’e mbyasýpe
Che mbojahu tesaýpe nde kueráigui chehegui.
Aháva pytũmbypávo ajeity ne rapypa’ũme
Ñembojaru, kunu’ũme, ñaiméva oñondivemi
Ha upéi reho chehegui. Aikoanga ndavy’avei.
Ha nde nderejusevéi nde kueráigui chehegui.
Ky pyhare oguãhevo rohekáva ku che ypype
Ha jasýicha arai guýpe chehegui anga reñemi.
Ha aiko che tavyrai. Mba’étema chéve ojehúva.
Che rubita ahechaga’uva ikuerái anga chehegui.
GUYRAMIMI VY’A RERUHA
Hi’ãnte chéve ahypýi votymby ryakuã porãme
Ha yvoty porã apesãme ko’ã guyra ambojegua
Vy’a porã reruha oguerúva vevehápe
Ha omoĩ ñane ne’ã kuápe heñoi ha ipoty jera
Ko’ãvape ku ra’e Tupã yvy ári ombou
Oikóvo oñomoirtũ ha ombogue mba’embyasy
Guyra purahéi joyvy: Larramendia herakuãitéva
Ñane ãnga omingovéva korochire mbohapy
Ha upéi umi iñyrũkuéra pe ikuã ombojeroky
Ñaimo’ã umi mainumby yvotýre vaicha hikúai
Oikaraĩ ko ojovai hi’arpa ha imbarakakuéra
Cortes; Castro, Noguera, oguer vy’a ha tesaĩ
Ha ikatutamo ra’e ajoko pe nde pepo
Ani haguã peipyso pe veve orehegui
Peẽ guyra mbyju’i ore moingove vy’ape
Ha opytane ore resápe pene’ãngue omimbi.
Kokuehe upe pejurõ rovy’a ore saraki
Ñaimo’ãiténte voi ku guyra che sy hasy
Ha ko’ãga ore jopy rovy’a hetaite rire
Pehejáta tapere ñande tava Paraguay.
Votymbo: perfume
Tava: Pueblo
MEDICO ARANDU
Al señor médico Emiliano R. Espinosa
Asunción, abril 15, 1948
Tupã kóva omboúva oikomívo arapýpe
Hekovia ñande apytépe, karaí marãngatu.
Tasyetépe ku ñaimerõ ha oja ñande ypýpe
Opoko ñanderehe: Jakueráma ñañandu...
Penegente hasyeterõ, peñandurõ omanóta
Emiliano Espinoza pejumínte peraha
Ha he’i guivepeẽme cheko kóva aipohanóta
Okuera vaerã upéva iko’ẽrãmo guarã
Mamóite pipo oiméne kóichaitegua ome’ẽva
Médico nde ha'evéva, "la muerte" kyhyjeha
Pohãmi ome’ẽkuevo mbeguemínte oñembo’eva
Upévante la ovaléva. Hasyetéva omonguera.
Ndareiriko Tupã ombou ko yvy appere
Oikomi ñande apytépe karai aranduete.
Rerekóva mba’asy oikuaa nde po mbytére
Ha he’ine ave ndéve mba’éicha guarãpa nde
Mboriahu apĩ mimi oguãhẽramo hendape
Ku torype, torypápe, osẽva oipete pete.
Omumúva mbyakuéra pe ikoty ha pe okápe
Mboriahu ha rico kuéra peteĩchante ichupe
Paraguaype oĩha médico iñarandúva
Kuimba’e iñapytu’ũva yvytúre isarambi
Ku pohã ojuhu’ỹva ichupénte ojererúva
Pya’ete omombyty’uva ha okuéramane voi.
REHO CHE REJA REI
Ahenóiva Ñandejára aipotágui ou chepiari
Taheja ko yvy ape ári toiko che rera kuemi
Ha epyty’u chehegui, ahecháma ne ñañágui
Che pe’a haguã ne akãgui reho che reja rei.
Hetaite jaiko rire guyramicha juavi’upe
Reipoi anga yvytúpe upe che mborayhumi
Nde kueráigui chehegui ejere ne ñe’ẽnguémi.
Ambue rehayhuvégui reho che reja rei
Ñaimo’ãinte vaekue voiete che momokõi
Ajeveramo heñoi che mborayhu potymi
Ndeve guãrãntevoi hoky pe che ñe’ãkuape
Ha nde ambue rayhupápe rejere anga chehegui.
Mba’eguipa Ñandejára ndoúi raka'e che képe
Ha he’i che apysaitépe rohayhu mboyve voi
Anike ne akã vai, ne mborayhumi omombóne
Jahe’ope ne moingóne. Ha upéi nde reja rei.
Iporãnte che aha, aiko anga umi ka’aguýre
Ku che ára oguãhe’ỹre amano haguã voi
Ha tou tahyimimi tono’õ che retekuére
Ha nive ko yvy apére koichate che mbosufri.
TAHANTE CHE MOMBYRY
Tahánte che mombyry che rechave’ỹ haguãme
Ha anive nde raperãme rejuhu ndea’e’ỹha
Iporãnteku che aha aipykúi tape ipukúva
Ahekávo che rayhúva, ndéichagua che yvotyrã
Taikónte che mombyry ha avive anga che royrõ
Y jaheipópe che moingo ñaimo’ã tyre’ỹmi.
Tahánte che ndehegui, anive aja nde ypýpe
Ha aiko nde py’apýpe epytu’u chehegui.
Iporãnte roheja, roipe’a haguã che akãgui
Ha anive upe ne añágui che rekove rejuvy.
Oiméne ambue jasy pe ndéicha oñeñongatúva
Kuñatai che rayhúva, yvága rugua poty.
Ahatánte che aiko arakue umi ka’aguýre
Ha pyhare ñasĩndýre to’a che ári ku ysapy
Ha añanduramo ro’y, akégui pe yvyetépe
Tañeñuva ñana roguépe. Che anga niko ijaheipy.
Rejuhurámo peteĩ pe ndéicha imborayhu’ỹva
Mitãicha ne mbotavýva. Ha iñuháme ndereity
Ikatúne che mbyasy, reikorõ jepy’apýpe
Kuimba’evai poguýpe remboy’u nde resay
Nde jurúgui aikumbypy oimeha upe nde rayhúva
Ha che nambi ombohakúva upe ambue panambi
Ha añandu porã voi che moingove pukaharõ.
Ha iporãnte rohejarõ che yvoty pirukuemi.
Fuente:
ANTOLOGÍA DE LAS MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ.
Selección e Introducción:
Editorial El Lector,
Asunción-Paraguay, 1998 (pp. 214).
No hay comentarios:
Publicar un comentario