POESÍAS EN GUARANI DE
(Enlace a datos biográficos y obras
en la GALERÍA DE LETRAS del
AKÃ KARAJA
Akã karaja kuarahýicha
Iporãiteva, overapa
Maríscal rembiapogue
Ñane retã hasypeve
Omoporã
Akã karaja ombyatypa
Cerro Korágui mbarete
Ha omyasãi yvytúre Paraguay
Yvy potĩ oĩhapeve
Heta mitãrusu jachecháva
Henda ári hetia’e
Tory katupyry ombovy’a
Ha omoingove ñanderete
Oho mbeguekatu ogueraha
Ha amoirũ mburuvicha akói
Uperire ñane ãnga
Ombovy’a.
CHE AMA JUKY
Kapi’i pytãme atecha paitéma
Ilanse jováiva oga’i porã
Ha kurupa’ype omongora páma
Ipype che áma rogueru haguã
Ysyry ypýpe, ku Piribebuipe
Oñe’ẽ asyhápe ku korochire
Tape yketére, ñu rembe’yetépe
Ajapo la óga nemba’erãite
Che korasõitegui rohayhu porãgui
Che rekove jára, che ama juky
Che mba’erãmínte neaño roipotágui
Ajúma ndepiari, jaha che reindy
Ñane tapyimíme, mborayhu apytépe
Guyráicha jaikóne, oñondivemi
Roñañuãnguévo vy’a ha torýpe
Rohetũ manténe nde che ámami
Guaviju, granada, piña, mandarina
Arasa, naranja, parral, guavira
Pakova de óro, aguai ha lima
Ko’ãvako hína la ñande yva.
Ñande kóga týre jareko avei
Manduvi, avati, jety, mandi’o
Kumanda, havia, kurapepõ’i
Ha he’ẽ asyetéva sandia ha merõ
Umi gallo kuéra osapukái pavo
Ko’ẽju sakãvo ñapu’ã varã
Hoka ha Hóvera nde reñaminguévo
Che ajatapýne, jakay’u haguã.
Upegui ñasẽne che pytãmi ári
Pe Piraretãre jajahu haguã
Upégui ñasẽne jaguata ojuajuri
Pe yguavi ñúre yvoty reka
Ijeguakapáva kyha inimbópe
Yvapovõ guýpe, asaje pyte
Romokunu’ũvo che po mokõivepe
Romyatĩmoĩmíne, mbegue katuete
Ka’aru pytũvo, che mba’apohágui
Ajerevove nde che rembiayhu
Oga renondépe kapi’ipe ári
Ñasẽne mitãicha ñañombojaru.
CHIPA PIRAJU
Tren-pe ahakuévo ávio ndarahairõ nambyasyi voíva
Aikuaa porãgui Piraju Estació rupi ahasátaha
Ko’ape aguãhevo yvytu vevui che mbohetia’eva
Katuete voígui chipa ryakuãnguepe che py’a jora.
Ñekoni koníme oguata joama Piraju Estacionpe
Ijuky raságui otymýimbaitéva chipera mimi
Oikuare’ẽnguévo chipa ohechaukáva ijajaka pýpe
Opuka he’ẽ ha hory paítévo: "Ñañemu"he'i
Chipa Piraju - Naranja ajúicha
Oñembohupava - Pytãngy asýva
Mbery roguépe - Ha opururũmbáva
Tatakua yvýpe - Kyrype akúicha
Jepe’a ratápe - Kesu memetégui
Imbojy pyre - Ko mba’e hete
Petẽi chipáre lopi’i mimíme ojeguapaitéva
Mitã taryrýicha che pojái pya’eva ha aipehe’ã
Michĩmi ha’u ha hetereígui ajogua hetáma
Ha amoĩmba pañuelo parápe araha haguã
Chipa Piraju oparupiete herakuã porãva
Aratiku ñúicha hi’aju paitévõ hykupavoi
Che ñembokihápe arohorymívo katuete araháva
Chipa Piraju, kuña paraguaya rembiapo kuemi.
MBORIAHU APĨ
Che ñembokihápe ahayhu porãgui
Hogaitépe aháva amokunu’ũ
Ore ypyetépe ijapyka ári
Isy oguapýva iñe’ẽngatu
Che aó ndaha’eire casimir hepýva
Mericano migui la che camisa
Che kasõ mboka, che pynandimíre
Ña Kande he’ima che ndavaleiha
Maerã angapa jererehorýpe
Pende rakykuéri rereko mante
Mboriahu apĩme, ni ivaka’ỹva
Ña Kande imembýpe he’i cherehe.
Teju asajéicha pe kokue rapére
Guyra apikuevo oiko nde reka
Aguara popeicha ñande rokupére
Ñemombe mombépe nderehe omaña
Che moñeko’õire Ña Kande he’iva
Umi kavytãicha che jopi asy
Ha’ema voi tahendy hendýva
Amoñuhãmita Ña Kande memby
Opamba’e rãicha upe pyharépe
Poncho ñemonde kirirĩme aha
Aturuñe’ẽ tatakua ypýpe
Ha upépe oúma la che kichiha
Po’ave haguã ajúvo upégui
Ahecha hendýva pláta rerekua
López rõguare kambuchi mokõi
Anohe hague pya’e herakuã
Che virumaha Ña Kande oikuaávo
Che rerochichĩ ha che moporã
Registro Civilpe la che moakãsavo
Imemby kuñande oipota aha
Ko’agui ha péguio, che pariente kuéra
Ko’ãga osẽma hory joaite
Ña Kande avei che rayhu gua’uma
Che mbokua setégui che mbokele’e.
Ndehegui akáire Ña Kande aháta
Mombyry nde ypýgui piro’y reka
Ha juruhe’ẽreve ko rohejáta
Ivaka hetáva reheka haguã.
Fuente:
ANTOLOGÍA DE LAS MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ.
Selección e Introducción: RUDY TORGA
Editorial El Lector,
Asunción-Paraguay, 1998 (pp. 214).
No hay comentarios:
Publicar un comentario