ÑANDE - LÉI GUASU
Editado por
Decidamos, Campaña por la Expresión Ciudadana
Teléfono: 595 21 425 850/2
Diseño y diagramación: diseño tercermundo
Compuesto en la familia tipográca Jeroky, 9/11pts.
Tirada: 1.000 ejemplares
Mayo 2007
TECHAUKAHA
ÑE’ẼNDY
MOÑEPYRŨMBY
VORE I . Kuaapyrã Mopyrendaha rehegua,
Derecho, Deber ha
Garantía-kuéra rehegua
TEPYSÃ II . Kuaapyrã Mopyrendahakuéra rehegua
art.1 . Estado ha tekuái rehegua
art.2 . Pu’akapavẽ jeheguiete rehegua
art.3 . Estado ha tekuái rehegua
TEPYSÃ II. Derecho, Deber ha Garantía-kuéra rehegua
MOAKÃHA I . Tekove ha Tekoha rehegua
PEHẼNGUE I . Tekove rehegua
art.4 . Derecho ojeikovévo rehegua
art.5 . Tortura ha ambue tembiapo vai rehegua
art.6 . Yvypóra rekove porã rehegua
PEHẼNGUE II . Tekoha rehegua
art.7 . Derecho tekoha resãi rehegua
art.8 . Tekoháre ñeñangareko rehegua
MOAKÃHA II . Tekosã’ỹ rehegua
art.9 . Yvypóra rekosã’ỹ ha jeiko kyhyje’ỹ rehegua
art.10 . Tembiguáiramo jeiko’ỹ rehegua
art.11 . Libertad jepeo’a rehegua
art.12 . Ñemonambi ha ñembokoty rehegua
art.13 . Deveháre preso jeho’ỹrehegua
art.14 . Léi pyahu ñembojevykuaa’ỹrehegua
art.15 . Justicia jejupe apokuaa’ỹ rehegua
art.16 . Defensa juicio-pe rehegua
art.17 . Proceso-hapegua derecho-kuéra rehegua
art.18 . Ñemombe’u rembirupity rehegua
art.19 . Prisión preventiva rehegua
art.20 . Ma’erãpa pena rehegua
art.21 . Tekove ñembokoty rehegua
art.22 . Proceso jekuaauka rehegua
art.23 . Añetegua jehechauka rehegua
art.24 . Libertad, religión ha ideología rehegua
art.25 . Teko tee ñeñanduka rehegua
art.26 . Je’e je’eséva ha ikatúva oñemombe’u rehegua
art.27 . Tembiporu marandu mosarambiha rehegua
art.28 . Marandu jehupity rehegua derecho
art.29 . Tekosã’ỹ periodismo-pe ñemba’apo rehegua
art.30 . Señal electromagnética jerereko rehegua
art.31 . Marandupavẽha Estado mba’éva rehegua
art.32 . Libertad atyrã ha ñeñandukarã rehegua
art.33 . Derecho teko añohapegua rehegua
art.34 . Koty oñembotývare ndojepokóivo rehegua derecho
art.35 . Kuatia máva kuaaukaha rehegua
art.36 . Kuatiakuéra ha comunicación privada rehe ndojepokóivo rehegua
art.37 . Derecho oñembotovévo py’aremiandu oipota’ỹva rehegua
art.38 . Derecho oñepysyrõvo opavavépe ou porãva rehegua
art.39 . Derecho oñemuengoviávo perjuicio rehegua
art.40 . Derecho oñemba’ejerurévo mburuvichakuérape rehegua
art.41 . Derecho ojeguatávo ha ojepytávo tekohápe rehegua
art.42 . Libertad joaju apo haĝua rehegua
art.43 . Derecho de asilo rehegua
art.44 . Tetãme ojehepyme’ẽva rehegua
art.45 . Derecho ha garantía-kuéra oje’e’ỹva rehegua
MOAKÃHA III . Jojareko rehegua
art.46 . Yvypora-kuéra peteĩchapanteha rehegua
art.47 . Joja reko añete rehegua
art.48 . Derecho joja kuña ha kuimba’évape ĝuarã rehegua
MOAKÃHA IV . Derecho oguerekova familia rehegua
art.49 . Ñemoñanga rehe ñeñangareko rehegua
art.50 . Derecho ojererekóvo familia rehegua
art.51 . Menda ha joajurei rapykuere rehegua
art.52 . Joaju menda rupi rehegua
art.53 . Mitãnguéra rehegua
art.54 . Mitã ñangareko rehegua
art.55 . Sy reko ha túva reko rehegua
art.56 . Mitã pyahukuéra rembiaporã rehegua
art.57 . Tekove ika’arúmava rehegua
art.58 . Tekovekuéra oĩmba’ỹva derecho rehegua
art.59 . Ñemoñanga mba’e teéva rehegua
art.60 . Mbaretégui ñepysyrõ rehegua
art.61 . Mitã reru yvy ári ha kuña imembýva resãi rehegua
MOAKÃHA V . Ypykuéra Retã rehegua
art.62 . Ypykuéra retã ha ijatykuéra rehegua
art.63 . Ypykuéra reko tee rehegua
art.64 . Imba’e rereko oñondivepa rehegua
art.65 . Derecho ojeparticipávo rehegua
art.66 . Tekombo’e ha pytyvõ rehegua
art.67 . Jejopyo’ỹ rehegua
MOAKÃHA VI . Tesãi rehegua
art.68 . Derecho tesãi rehegua
art.69 . Tetã remimoĩmby tesãirã rehegua
art.70 . Tekoporãmba ojoapytépe rehegua
art.71 . Ka’amonge ñevende, hi’u ha jekuera jey rehegua
art.72 . Mba’eapopykue jehecha rehegua
MOAKÃHA VII . Tekombo’e ha Aranduka rehegua
art.73 . Tekombo’e jehupyty ha maoeerãpa rehegua
art.74 . Derecho arandu kuaa pyhy ha ñeporombo’évo jejoko’ỹ rehegua
art.75 . Máva pópepa oĩva’erã tekombooee rehegua
art.76 . Estado ojapóva’erã katuete rehegua
art.77 . Ñe’ẽ teépe ñeporombo’e rehegua
art.78 . Aporeko ñehekombo’e rehegua
art.79 . Universidad ha mbo’eha yvateve rehegua
art.80 . Viru tekombo’e pytyvorã rehegua
art.81 . Tetã mba’e teéva tembikuaa rehegua
art.82 . Iglesia Católica-pe tembiechakuaa rehegua
art.83 . Tetãygua mba’ekuaa mosarambi ha impuesto jepaga’ỹ rehegua
art.84 . Ñembosaraikuéra ratapyña rehegua
art.85 . Iguýre presupuesto-pe oĩva’erã rehegua
MOAKÃHA VIII . Mba’apo rehegua
PEHẼNGUE I . Mba’apo rehegua Derecho-kuéra
art.86 . Derecho oĩva oñemba’apóvo rehegua
art.87 . Ñemba’apopaite rehegua
art.88 . Ñombojoavy’ỹ rehegua
art.89 . Kuñanguéra mba’apo rehegua
art.90 . Mitãmba’apo rehegua
art.91 . Ara oñemba’apo ha ojepytu’úva’erã rehegua
art.92 . Mba’apo jehepyme’ẽ rehegua
art.93 . Mba’apohárape ĝuarã pytyvõ rehegua
art.94 . Ñemongui’ỹ jehepyme’ẽ rehegua
art.95 . Seguridad social rehegua
art.96 . Mba’apohára joaju rekosã’y rehegua
art.97 . Ñe’ẽ ñome’ẽjoa rehegua
art.98 . Huelga ha paro apo rehegua
art.99 . Mba’apopegua léi ñemoañete rehegua
art.100 . Derecho óga jeguereko rehegua
PEHẼNGUE II . Tetã rembijokuaipy rehegua
art.101 . Estado-pe omba’apovakuéra rehegua
art.102 . Derecho oguerekóva Estado-pe ĝuarã omba’apóva rehegua
art.103 . Jubilación rehegua
art.104 . Oñemombe’uva’erãha katuete ojererekóva ha oñeganáva rehegua
art.105 . Mokõi sueldo jererekokuaa’ŷ rehegua
art.106 . Estado-pe omba’apóva responsabilidad rehegua
MOAKÃHA IX . Derecho Económico ha Reforma Agraria rehegua
PEHẼNGUE I . Derecho económico rehegua
art.107 . Mba’apo he ñemumegua libertad rehegua
art.108 . Mba’erepy gueroguata jejoko’ỹ rehegua
art.109 . Mba’e tee reko rehegua
art.110 . Derecho mba’e apoha ha apytu’ũ rembiapo rehegua
art.111 . Empresa Pública ñeme’ẽ particular-pe rehegua
art.112 . Estado mba’éva rehegua
art.113 . Cooperativa-kuéra rehegua
PEHẼNGUE II . Reforma Agraria rehegua
art.114 . Reforma agraria rembireka rehegua
art.115 . Reforma agraria ha okaraygua akãrapu’ã pyrenda rehegua
art.116 . Yvyguasu rekorei rehegua
MOAKÃHA X . Tetã ñemboguatarã Derecho ha Deber
art.117 . Derecho tetã ñemboguatarã rehegua
art.118 . Voto moĩ rehegua
art.119 . Voto moĩ atyha michĩvévape rehegua
art.120 . Poravokuéra rehegua
art.121 . Referendum rehegua
art.122 . Ñeporanduguasu poguýpe ho’ao’ỹva rehegua
art.123 . Tetãygua ikatuha omoñepyrũ léi apo rehegua
art.124 . Partido Político-kuéra reko ha rembiaporã rehegua
art.125 . Joaju política pegua rekosã’ỹ rehegua
art.126 . Partido ha Movimiento-kuéra ikatu’ỹva ojapo rehegua
MOAKÃHA XI . Tembiaporã tee rehegua
art.127 . Léi ñemoañete rehegua
art.128 . Opavave rembipota itenondeva’erãha ha pytyvõ oĩva’erãha rehegua
art.129 . Servicio Militar rehegua
art.130 . Tetã pysyrõhare rehegua
MOAKÃHA XII . Jeroviakuéra Leiguasu pegua rehegua
art.131 . Jeroviaukakuéra rehegua
art.132 . Oho’ỹva Leiguasúre rehegua
art.133 .«Habeas Corpus» rehegua
art.134 . Amparo rehegua
art.135 .«Habeas Data» rehegua
art.136 . Juez-kuéra ikatúva ojapo ha ho’áva hesekuéra rehegua
VORE II . Tetã rekuái Ñemohenda rehegua
TEPYSÃ I . Tetã ha estado rehegua
MOAKÃHA I . Ñe’ẽ ropytakuéra rehegua
art.137 . Leiguasu pu’akapavẽ rehegua
art.138 . Orden jurídico ñepysyrõ rehegua
art.139 . Tetã reko rechaukaha rehegua
art.140 . Ñeo’ẽnguéra rehegua
MOAKÃHA II . Tetã ambue ndive ñomoirũ reko rehegua
art.141 . Tetã ambue ndive ñe’ẽme’ẽ rehegua
art.142 . Ñe’ẽme’ẽ ñemondoro rehegua
art.143 . Tetã ambue ndive ñomoirũ reko rehegua
art.144 . Ñorairõ mbotove rehegua
art.145 . Tetã arigua leikuéra reko rehegua
MOAKÃHA III . Tetãygua reko ha Ciudadanía rehegua
art.146 . Tetãygua tee rehegua
art.147 . Máva tetãygua jepe’akuaa’ỹ rehegua
art.148 . Derecho ñemboparaguairã rehegua
art.149 . Nacionalidad heta rehegua
art.150 . Nacionalidad ỹre jepyta rehegua
art.151 . Nacionalidad honoraria rehegua
art.152 . Ciudadanía rehegua
art.153 . Ciudadanía jeporu jejoko rehegua
art.154 . Poder Judicial añoite ikatúva ojapo rehegua
MOAKÃHA IV . Tetã Yvy ñemohenda rehegua
PEHẼNGUE I . Apoukapy opaichagua rehegua
art.155 . Tetã yvy pu’akapavẽ ha ñembohasakuaa’ỹ ambue akãre rehegua
art.156 . Estado sãmbyhyrã ñemohenda rehegua
art.157 . Capital rehegua
art.158 . Servicio tetãme ĝuarãva rehegua
art.159 . Departamento ha município-kuéra rehegua
art.160 . Región-kuéra rehegua
PEHẼNGUE II . Departamento-kuéra rehegua
art.161 . Departamento sãmbyhyha rehegua
art.162 . Oñekotevẽva rehegua
art.163 . Tembiaporã rehegua
art.164 . Viru tembiapópe ĝuarã rehegua
art.165 . Intervención rehegua
PEHẼNGUE III . Municipio rehegua
art.166 . Jeku’e jehegui rehegua
art.167 . Municipalidad sãmbyhy rehegua
art.168 . Tembiaporã katu rehegua
art.169 . Óga ha yvy jererekóre, jehepyme’ẽ rehegua
art.170 . Guerokopy ñangareko rehegua
art.171 . Categoría rehegua
MOAKÃHA V . Fuerza pública rehegua
art.172 . Ipype oĩva rehegua
art.173 . Fuerza Armada-kuéra rehegua
art.174 . Tribunal Militar-kuéra rehegua
art.175 . Policía nacional rehegua
MOAKÃHA VI . Estado política económica rehegua
PEHẼNGUE I . Tetã akãrapu’ã rehegua
art.176 . Akãrapu’ã mongakuaa rehegua
art.177 . Apopyrã reko akãrapu’ãrã rehegua
MOAKÃHA VI . Viru ñeorganiza rehegua
art.178 . Mba’e herekopy Estado mba’éva rehegua
art.179 . Tributo-kuéra ñemoĩ rehegua
art.180 . Impuesto jo’a rehegua
art.181 . Tributo jojareko rehegua
TEPYSÃ II . Estado yta ha iñorganización rehegua
MOAKÃHA I . Poder Legislativo rehegua
PEHẼNGUE I . Opaichagua disposición
art.182 . Oĩva ipype rehegua
art.183 . Congreso-pe ñembyaty rehegua
art.184 . Ñembyatykuéra rehegua
art.185 . Cámara aty añondiveguáva rehegua
art.186 . Comisión-kuéra rehegua
art.187 . Poravo ha iñeime pukukue rehegua
art.188 . Juramento térã ñe’ẽme’ẽ rehegua
art.189 . Senador-va hekove pukukue aja rehegua
art.190 . Reglamento rehegua
art.191 . Jepoko’ŷ rehegua
art.192 . Informe jerure rehegua
art.193 . Ñehenói ha ñehakã’i’o rehegua
art.194 . Voto de censura rehegua
art.195 . Comisión myesãkãharã rehegua
art.196 . Ojogueraha’ỹva rehegua
art.197 . Ikatu’ỹva rehegua
art.198 . Ambue ikatu’ỹva avei rehegua
art.199 . Mba’aporeja moneĩ rehegua
art.200 . Mburuvichakuéra poravo rehegua
art.201 . Tekokuaaha jepe’a rehegua
art.202 . Ikatúva ojejapo rehegua
PEHẼNGUE II . Leikuéra apo ha imoneĩ rehegua
art.203 . Moñepyrũ reko rehegua
art.204 . Leirã ñemoneĩha ikuaauka rehegua
art.205 . Ñemoneĩ jeheguirei rehegua
art.206 . Aporeko ñembotovepaitérã rehegua
art.207 . Aporeko moambuepa’ỹrã rehegua
art.208 . Mbotoveite’ỹ rehegua
art.209 . Ñembotovepaite rehegua
art.210 . Jehecha pya’e rehegua
art.211 . Oñemboajéva ijehegui rehegua
art.212 . Jehejarei rehegua
art.213 . Ñemboaje ha jekuaauka rehegua
art.214 . Ñe’ẽ ojeporútava rehegua
art.215 . Tembiapo aty’ípe ñembohasa rehegua
art.216 . Presupuesto guasu Tetã rehegua
art.217 . Presupuesto ojeporúva’erãva rehegua
PEHẼNGUE III . Congreso pegua Comisión Permanente rehegua
art.218 . Ipypeguakuéra rehegua
art.219 . Hembiaporã rehegua
art.220 . Tembiapokue mombe’u paha rehegua
PEHẼNGUE IV . Diputado-kuéra Cámara rehegua
art.221 . Ipypegua rehegua
art.222 . Diputado Cámara añoite rembiaporã rehegua
PEHẼNGUE V . Senador-kuéra Cámara rehegua
art.223 . Ipypegua rehegua
art.224 . Cámara de Senadores añoite rembiaporã rehegua
PEHẼNGUE VI . Juicio Político rehegua
art.225 . Aporeko rehegua
MOAKÃHA II . Poder Ejecutivo rehegua
PEHẼNGUE I . Presidente de la República ha Vicepresidente rehegua
PEHẼNGUE II . Ministro-kuéra ha Ijaty rehegua
art.226 . Imboguata rehegua
art.227 . Vicepresidente rehegua
art.228 . Tekotevẽva rehegua
art.229 . Are pukukue rehegua
art.230 . Jeporavo rehegua
art.231 . Tetãsãme jejupi’ỹ rehegua
art.232 . Tetãsã japyhy rehegua
art.233 . Pore’ỹ rehegua
art.234 . Tetã Sãmbyhyha’ỹ rehegua
art.235 . Ikatu’ỹha rehegua
art.236 . Ikatu’ỹha Leiguasu contra-pe oñesẽ rupi rehegua
art.237 . Ojogueraha’ỹva rehegua
art.238 . República Presidente rembiaporã tee ha hembiaporã katu rehegua
art.239 . República Vicepresidente rembiapopyrã katuete ha ikatúva rehegua
PEHẼNGUE II . Ministro-kuéra ha Ijaty rehegua
art.240 . Tembiaporã tee rehegua
art.241 . Tekotevẽva, tekojogueraha’ỹ ha jepoko’ỹ rehegua
art.242 . Ministro-kuéra rembiapo tee ha hembiapo katu rehegua
art.243 . Ministro aty ha hembiaporã tee ha hembiaporã katu rehegua
PEHẼNGUE III . República Procuraduría General rehegua
art.244 . Oĩva pype rehegua
art.245 . Tekotevẽvakuéra ha imoĩ rehegua
art.246 . Tembiaporã tee ha tembiaporã katu rehegua
MOAKÃHA III . Poder Judicial rehegua
PEHẼNGUE I . Opaichagua disposición rehegua
art.247 . Tembiaporã tee ha ipypegua rehegua
art.248 . Poder Judicial ku’e jeheguiete rehegua
art.249 . Viru poru jehegui rehegua
art.250 . Ñe’ẽme’ẽ rehegua
art.251 . Juez-kuéra moĩ rehegua
art.252 . Juez-kuéra ñemongui’ỹ rehegua
art.253 . Juez jeprocesa ha jeity rehegua
art.254 . Ikatu’ỹva rehegua
art.255 . Jepoko’ỹ rehegua
art.256 . Juicio apo rehegua
art.257 . Tekotevẽha oñepytyvõ justicia rembiapo regegua
PEHẼNGUE II . Corte Suprema de Justicia rehegua
art.258 . Ipypegua ha oñekotevẽva rehegua
art.259 . Tembiaporã tee ha tembiaporã katu rehegua
art.260 . Sala Contitucional rembiapo tee ha rembiapo katu rehegua
art.261 . Ministro-kuéra Corte Suprema de Justicia pegua ñemongúi rehegua
PEHẼNGUE III . Magistratuta Consejo rehegua
art.262 . Ipypegua rehegua
art.263 . Oñekotevẽva ha tembiapo arekue rehegua
art.264 . Tembiaporã tee ha tembiaporã katu rehegua
art.265 . Tribunal de Cuenta ha ambue Magistratura ha temimoĩ pytyvõrãnguéra rehegua
PEHẼNGUE IV . Ministerio Público rehegua
art.266 . Ipypeguakuéra hembiaporã rehegua
art.267 . Tekotevẽva rehegua
art.268 . Tembiaporã tee ha tembiaporã katu rehegua
art.269 . Jeporavo ha jeiko arekue rehegua
art.270 . Agente Fiscal-Kuéra rehegua
art.271 . Cargo jejapyhy rehegua
art.272 . Policía Judicial rehegua
PEHẼNGUE V . Justicia Electoral rehegua
art.273 . Ikatúva ojapo rehegua
art.274 . Ñemoĩmba rehegua
art.275 . Tribunal Superior de Justicia Electoral rehegua
MOAKÃHA IV . Ambue organismo-kuéra Estado pegua rehegua
PEHẼNGUE I . Tetãygua pysyrõha rehegua
art.276 . Tetãygua pysyrõha rehegua
art.277 . Ta’e ae, ñemoĩ ha ñemoingúi rehegua
art.278 . Oñekotevẽva, jogueraha’ỹ ha jepokuaaỹ rehegua
art.279 . Tembiaporã tee ha tembiaporã katu rehegua
art.280 . Tembiaporã tee rehegua
PEHẼNGUE II . Contraloría General de la República rehegua
art.281 . Heko, hetakue ha oĩ arekue rehegua
art.282 . Mombe’u ha jehechakue remiandu rehegua
art.283 . Tembiaporã tee ha tembiaporã katu rehegua
art.284 . Jepoko’ỹ, ikatu’ỹva ha ñemongúi rehegua
PEHẼNGUE III . Banca Central del Estado rehegua
art.285 . Heko hembiaporã tee ha hembiaporã katu rehegua
art.286 . Ikatu’ỹva rehegua
art.287 . Ijoaju reko ha iñemongu’e rehegua
TEPYSÃ III . Estado de Excepción rehegua
art.288 . Kuaapyrã, mba’éicharõpa, ipukukue ha arapa’ũnguéra rehegua
TEPYSÃ IV . Leiguasu ñembopyahu ha iñemyatyrõ rehegua
art.289 . Ñembopyahu rehegua
art.290 . Ñemyatyrõ rehegua
art.291 . Tetã Atyuguasupavẽ moĩmbahára pokatu rehegua
TEPYSÃ V . Temimoĩ ipahapegua ha sapy’agua
art.1 . art.2 . art.3 . art.4 . art.5 . art.6 . art.7 . art.8 . art.9 . art.10 . art.11 . art.12 . art.13 . art.14 . art.15 . art.16 . art.17 . art.18 . art.19 . art.20 .
