Recomendados

jueves, 10 de junio de 2010

MANUEL ORTIZ GUERRERO - LA PARAGUAYA, KERASI, NE PORE’ÎN, ÎSAPÎ RESA MIMI, YUKERIMI, ÎVAGA JHOVÎ y PORANGUERECO ARA. / Fuente: ARENILLAS DE MI TIERRA.

LA PARAGUAYA, KERASI, NE PORE’ÎN,
ÎSAPÎ RESA MIMI, YUKERIMI,
ÎVAGA JHOVÎ y
PORANGUERECO ARA.
Poesías de MANUEL ORTIZ GUERRERO
(Enlace a datos biográficos y obras
En la GALERÍA DE LETRAS del
www.portalguarani.com )
.
LA PARAGUAYA
Cuando la tarde lenta desmaya
allá debajo del guavirá
en una hamaca la paraguaya
en lengua indiana cantando está.

Joven y bella tiene su canto
sueños que vagan en guaraní
plegarias hondas tristes quebrantos
que al alma dicen che rendumí.

Y sus dolientes indianas notas
reviven cosas de lo que fue,
vuelven recuerdos de las remotas
historias tristes de Lambaré.

Gimen las penas, lloran las quejas,
hablan leyendas del guaicurú,
evocan tiempos de glorias viejas
y desengaño de Urutaú.

Vagan suspiros, suben celestes
sueños de dicha que sólo hay
en las fragantes sombras agrestes
nido de amores del Paraguay.

Dichas que existen en los lugares
del silencioso naranja guî,
entre susurros de mbocayaes
y entre los claros del ñasaindî.

De donde suben las melodías
arrobadoras del guaraní
que evocan tiempos de viejos días
y al alma dicen che rendumí.

Oh, nada fueran ni los boscajes,
ni pindotîes, ni flores gayas,
ni la belleza de los paisajes
si no existieran las paraguayas.

Que como airosas sílfides bellas
con sus coronas de ñú potî
se van al río y dejan sus huellas
en las arenas del îsîrî.

Que entorno llevan como un poema
que inmortalizan dentro de sí
la gracia dulce, la faz suprema
y encantadora del guaraní.

La paraguaya tiene un acento
que es penetrante y conmovedor
y no hay un viajero que en un momento
no sienta al verla fuego de amor.

¿Quién no la ha visto pura y serena
con su mantilla de ñandutí
o recostada, sencilla y buena
en clara noche sobre el pirí?

¿Quién no la ha visto cogiendo flores
para su amado, su único bien
.y enajenada sonreír de amores
soñando acaso con un edén?

¿Quién al mirarla no se ha sentido
tan cautivado por su payé,
qué pecho ajeno no ha conmovido
su gracia tanta, su sencillez?

Fue paraguaya la que llenara
de gloria inmensa al Paraguay
con sus virtudes, la que alzara
para la historia canto inmortal.

Que en torno llevan como un poema
que inmortaliza dentro de sí
la gracia dulce, la faz suprema
y encantadora del guaraní.

KERASI
.
GUARANIA
(Cantada en coro con gran éxito
en la noche del 3 de julio de 1930,
en el Teatro Nacional)
.
PRIMERA PARTE
Yo soy
La primaveral
Guarania inmortal
Sollozo de gloria
Que resucitó.
Yo soy
Armonioso ¡ay!
Que en el Paraguay

Jha acói
Caria’î ñaña
Ajhî’ó porä
Che robo yajhe’ó.
Jha acói
Na che cü pojháï
Nda’epá varäi
Co che mboracjhù.

SEGUNDA PARTE
Clama Urutaú
Que lanza el amor
Y cruza la historia
De un pueblo cantor

Soy música errante
Que ríe al pasar
Y se oye distante
De noche llorar.

Cuarajhï reikèpe
Pïcasú rasë
Omosü va iképe
Ñane abá ñe’ë.

Che mbaracá cuera
Co’ë ra’aró
Oñopü va ikera
Pe ne corasö.

NE PORE’ÎN
Jha! nde guîrá morotí
revevé vaecué rejhó:
co’ägaité pevé omimbí
che resape nde pegó.

Ché naimo’äimi vaecué
aipó ña-momarä
nipo ajhaîjhú raca’e
che pî’a yucá jharä.

Nderechá vové rejhó
nda’ei vaecué: cha nga’u!
vî’a’în jha mboriajhú
che pî’ape oyaitîpó.

Jheruguä ne pore’în
che yuca jharä ayevé
apitá che tîre’în
rejhó jha’ara guivé.

Tuichava co mboraîjhú
tesaîpe cheovajhéi
ndakei jha ndacaruvei
che cangî, che resa’îyú.

Yaguáicha nga’u icatú
pîtumbî potá vové
aguapî aguajhú pucú
ne pore’în yavevé.

Jha! nde guîrá morotí
revevé vaecué rejhó...
ne pore’în guiramí
péicha chemboyajhe’o!

ÎSAPÎ RESA MIMI
Ndiyavîi kîsé pucú
nde reté icangî cangî:
che ruguî ne mboyajhú,
nde yojhei che resaî.

Nerasé kena mimbî
co ca’arupe ipajhá,
che pî’a ta ipiro’î
amanó mevé guarã.

Îvitú ro’îsã vaî
oipeyú che retecuape
jha aicové nderejhejhape
na manói mba’e uveí.

Nde ropeá cuarajhî’ame
che recové ipotî yerá,
che retecué nderesape
icatú re mopu’ã.

Nde tîpoi guîrpi oyoguá
ocucúitava, mocõi
îvaga ratá reñoi,
porägui nde pîti’a.

YUKERIMI
Îvîtú oguerovevérõ
ne rîacuã vevui cuemí
añandúva opererérõ
che pî’ape panambí.

Caicové reñejhenoi:
ne mo kîrîin mboraîjhú,
jha ayáro romuangecoi
reicové jha roñandú.

Mávaipo la che ñemói
ne mondîi îpî jharé,
co ayáramo ro ñatõi
rembotîpá ne rokë.

Ñanamí ñemîrondé
che pichãiva ne ratí
na ñañáigui nico ayé,
culíguinte ne pirí.

Che carãímiva ajhasavo,
jha ayerérõ rojhetü
che pî’a yucá potavo
reñemomanó gua’u.

Eréna yukerí cheve
reñemomoríntejhá
apocórõ nde roguére,
rojhetú porã jhaguã.

ÎVAGA JHOVÎ
Che mitãrõ nde resápe
remombú che resaî,
reicutuvo che pî’ape
nde resá îvaga jhovî.

Jhovîpava, jhovîpava
che pî’a jha che acãpî:
oyoguá ajhechá maîmava
nde resá îvaga jhovî.

“Flor Lucía" ajhechape
jhovîmiva cu îvotî,
oñopú che cargue cuape
jha oyejhîi ne pore’în.

Coichama cu che amanone
jhovîú che mba’asî:
oye’o che corasõre
nde resá îvaga jhovî.

Che pî’árejhe oguapîva
tatatí po’í yoîvî,
nde resáichavé jhovîva,
jha umi cerro mombîrî.

Co îvî ari aicó che kepe:
ndayé oimé aipó tupasî
ndéichaguá Ca’acupepe
jha iñacã ajhoyá jhovî.

Co che ã ipajhama ojhovo
ara ta che jhovapî
ajhechá jhaguã amanovo
nderesá îvaga jhovî.

PORANGUERECO ARA
Oye’oipama vaecué
amandaîví jha ro’î
ne mo ñemîrõ jharé,

Jha acó îvîtú mba’embîasî
opava ijhu’u pirú
ojhoma aveí mombîrî;

Co’ãga peina oguerú
mbîyu’i cuera ondivé
porã, vî’a jha poîjhú.

Tayî racãre oñe’é,
jhi’ã cheve ne renoi
cu itíjhúva pîcu’ipé

Emondena nde tîpoi
cambîpe iyojheipîré
yajhá ñañemîatimoi.

Arasá racäme ché
panambí pepó cu’ipe
ayatîta nde rapé.

Jha amoíta ne nambipe
namichãi pacurí’a:
(mainumbî pepó mimbipe

Jha’e curi ou jhaguã
nde yurure oyerokî
eí jha cambî recá)

Jhîacuãvú ñu, ca’aguî
cuarajhî osîrî reí
omîasãivo co torî

Ñasé yajhá ñañãní,
ñañomboyarú yarú,
ñambovevé guîratí.

Peina co’ãga oguerũ
mbîyu’i cuera ondivé
porã, vî’a jha poîjhú.

Îvaga ipotî asî,
oye’oipama vaecué
amandaîví jha ro’î
nemo ñemîrõ jharé.
.
Fuente: ARENILLAS DE MI TIERRA
Poemario de MANUEL ORTIZ GUERRERO

Edición autorizada por la sucesora
Señora DALMACIA SANABRIA DE ENCINA
© PATRONATO DE LEPROSOS DEL PARAGUAY
Editorial MOG,
Asunción-Paraguay 1979
.
Visite la GALERÍA DE LETRAS
del PORTALGUARANI.COM
Amplio resumen de autores y obras
de la Literatura Paraguaya.
Poesía, Novela, Cuento, Ensayo, Teatro y mucho más.

No hay comentarios:

Publicar un comentario