Recomendados

martes, 2 de febrero de 2010

LEOPOLDO A. BENITEZ - ¡MARÃ GUARÃ PIKO CHE! y YTORORÖ / Fuente: ANTOLOGÍA DE LAS MEJORES POESIAS EN GUARANÍ. Selección e Introducción: RUDY TORGA.

LEOPOLDO A. BENITEZ
(Enlace a datos biográficos y obras
En la GALERÍA DE LETRAS del
www.portalguarani.com )

.
¡MARÃ GUARÃ PIKO CHE!
A Narciso R. Colmán
He'ivami che sy, ahendu,
Ymáma, che mitãitépe:
"Ñande yvypóra apytépe
Ãngue Tupãvami ornboú".
Umbúpe, oñemombe'u,
Hi'ãvo ichupe oje'e
Yvápe guarãko nde,
Oiko vaekuevami opárupi
He'i asymíva oikohárupi:
¡Marã guarã piko che!
.
Jasyendýramo, rei,
Ndipóri upérupi ohóva:
Oiko pyhare oikóva,
Árape upéicha avei.
Oky haguã, ayvu opi,
Osunu mombyryete...
Upépe ipyahẽ asyve,
Urutáuicha osapukái.
Ha'e, vaichá, ombohovái:
¡Marã guarã piko che!
.
Oha' áróvo oñehenói,
Heta ára, pyharépe,
Umbu'ãme, tapeyképe,
Ohasáva omoãngekoi.
.
Peteĩnte - Naha'eñoi
Ha ipy'ahatãva ra'e –
"Añaretãme guarã nde
He'ima ichupe ohasáva.
Ha jé akói guivete opáva
¡Marã guarã piko che!
.
Ani nemondýi gua'u
Ndéve che reindy, aipóva:
Ãnguéicha avei aikóva,
Chemboúvo Mborayhu.
Ndeypýpe ko'ãga aju,
Yvápe vaicháta aime...
Py'apa ani erévo nde,
Ha'eramo ndapysápe,
Che ãho, che pyahẽhápe:
¡Marã guarã piko che!
.
YTORORÖ (1)
Al Dr. Tomás Osuna
Yvymarãne'ýme osapukáiva
Ñemo'ã mbaraka ha'e aé ipúva
Ha ypuka arapavẽ’ý ohendúva,
Tory omboajévo ita vaicha ojojáiva.
.
Hory miña ipirĩpavẽ hikuáiva
Marãndekóma mbyare'yípe oúva;
Hu'y rasẽ, mboka sunú, ipyambúva,
Vérami upépe akói ndopáiva.
.
Araka’e héra, iñe’ẽ meguãva
Oipy’a atõivo, Ytororõ, nde réra.
Ombopu ndéicha mbaraka ochachãva.
.
Ha’e héra nipo ikatu, omoñava,
Ndéicha avei, arapavẽ’ýre ogüera,
He’i ndepyri che mimby oha’ãva!
(1) Ytororó: cascada. Lugar histórico.
.
LEOPOLDO A. BENITEZ: No conocemos sus datos biográficos: fecha de nacimiento y muerte. Sinforiano Buzó Gómez dice que fue "agrónomo, profesor de mineralogía y botánica en la Escuela Normal de Profesores y director de Parques y Jardines de Asunción. No ha escrito más que en guaraní. Realizó la traducción al guaraní del Himno Nacional: "Guahu Tetãriguara". Las poesías que llegaron a ser publicadas son de gran valor, por la gran sabiduría guaranítica que transmite y los conceptos de fuerte acento indígena. Dificulta la lectura de sus poemas la grafía que utiliza. Con todo, valdría la pena seguir rastreando en la vida y en la obra de este culto poeta guaraní de principio de nuestro siglo.
.
Fuente: ANTOLOGÍA DE LAS MEJORES POESIAS EN GUARANÍ. Selección e Introducción: RUDY TORGA. Editorial El Lector, Asunción-Paraguay, 1998 (pp.214)

No hay comentarios:

Publicar un comentario