Recomendados

miércoles, 14 de octubre de 2009

PERIÓDICO DE GUERRA "EL CENTINELA" - COPLAS y EPIGRAMAS / Fuente: EL TRINO SOTERRADO – TOMO I. Por LUIS MARÍA MARTÍNEZ


Coplas
(El Centinela)

Iguapo ite los brasilero
hae iguapo aipo Caxia,
porque yby cuape hou
el kibebé del había.

Oncarga je las porteña
paraguaya mimi ikyraba;
pero maicha oguerahata
co Mitre odisparaba.

Tío Mitre hae aba Flores
peru mocoi rembiguai,
oñe vende co umi tío
oipota gui el Paraguay.

Peina la Emperatriz
ombou general Caxia;
upeba rámo ipituba
upe cambá tuja apía.

Oico bai los conquistador,
porque peste ojucapa;
pero mondahape abeco
Ñandejara ocastigá.

Ojapurá Pedro 2.º
oheno’uca Tamandaré
hecobia ombou Ignacio
jahecha mabapa imondabé.

Ojapurá Pedro Sebruno,
hei ichupe la Emperatriz,
eñorairóque aña pitubá
chaque co baca ratí.

Rombyacy ete co Caxias,
ndicatui rehe reju;
Paraguay retame ndouiechene
nde icha gua Ta-tu poju.

Al cabo Cabichuí
ajumi ro visita
taumi-na nde eira
hae upegui ñañomonguetá.

Ipóra ete Centinela
jaumi la che eira
hae upegui ña-moña
Mitre, Flores hae Caxia.

Ta mombeumi na ndebe
oja puraha la Emperatriz
si hei Pedro 2.º rehe
aipyhyta amobaca ratí.

Hae hei la Emperatriz
taguapytay aheo;
porque che ejército ndaye
ndo ubeima ni soo.

Tambobeu mi ndebe, che amigo,
hei ucaba ndebe Paraguayguá
ejopy ndaje Ignacio
hae Caxias ecapá.

Décimas
(El Centinela)
El débil Conquistador
en atacar ya no piensa,
se ha llamado a la defensa
sin vergüenza y sin pudor.
Ese nombre de invasor
él mismo lo ha suprimido,
porque se ve sometido
dentro del barro a vivir.
No pudiendo resistir
al paraguayo aguerrido.
Caxias, con vana gloria
pensó entrar en la Asunción,
pero fue su pretensión
tan vana como ilusoria.
Tenga en su loca memoria
ese pensar lisonjero,
que no está lejos, y espero
que tal vez consiga entrar,
escoltado y con un par
de calcetas, prisionero.
La Escuadra de los macacos
con ideas muy confusas;
todas son escaramuzas
y la nada entre dos platos.
Con ruidosos aparatos
soñaron poder triunfar.
Yo les quiero preguntar
a los que de guerra entienden,
¿si con ese plan pretenden
al Paraguay dominar?
El Centinela leal,
unido al Cabichuí,
desea con frenesí
una batalla campal.
Al invicto Mariscal
le piden para ir al trote,
y cazarlos del cogote
a esos negros miserables,
que si temen a los sables,
tiemblan al ver un chicote.

Coplas
(El Centinela)

Mohapi elemento ya recó
capuraba los cambá
Cabichuí, axotey guaireño
hae el famoso acábera.

Cabichuí ojopí
el guaireño pe oinupá,
hae el famoso acábera
‘Bahía’ pe ombuebicuá.

Caxias hae Ignacio
ndi catui oicocatu;
Curupayty hae Curuzupe
hepotipe omomarandú.

Campamento Curuzugui
los cambá odispará
hae ojupibo icorazape
‘hebi’ cuera mante oberá.

Hetama los generales
Curuzupe chu oñempacá
hae upegui Pedro 2.º,
potro icha orropaza.

Ohota yeco Caxias
hámalaja ohu Pedro 2.º
ña mosemi hagua y chupe
machito carmona burro.

Tubichamo la estrajia
ojapoba el Emperador;
porque nda disparateico
upe machito asador.

Aninteque rejú Perú,
porque hechaque upe machito,
houcane la Emperatriz pe
siquiera irundy besito.

Hae orerobiayrámo oju
nde cambatuya cati;
terehechate pe machito
maeichapa nde mobacarati.

Epigramas
(El Centinela)

Aquí yace la alianza
sepultada en una lanza.

Al pasar por Tuyutí
tropezaron Mitre y Hornos
en el cráneo de borrico,
y a un tiempo los dos dijeron:
¡Válgame Dios lo que somos!

Ven acá, bruto animal,
definido por tres puntos:
¿Cómo pueden estar juntos
mono, perro y gato en un morral?
.
Fuente: EL TRINO SOTERRADO – TOMO I
PARAGUAY: APROXIMACIÓN AL ITINERARIO DE SU POESÍA SOCIAL
Por LUIS MARÍA MARTÍNEZ
Ediciones INTENTO, Asunción-Paraguay 1985 (427 páginas)
Diseño de tapa: FERNANDO GRILLÓN
Versión digital: BIBLIOTECA VIRTUAL MIGUEL DE CERVANTES

No hay comentarios:

Publicar un comentario